Je raakt nu precies het spanningsveld waar veel ouders van hb-jongeren intelligenter in vastlopen dan ze zelf doorhebben:
de botsing tussen "dit voelt incongruent" en "je moet wel ergens doorheen om later vrij te zijn."
Laat me je antwoord in drie lagen ontleden — een beetje frictie inbegrepen.
1. Ja, hij gaat in deze fase bijna élk pad incongruent vinden
Maar dat is minder problematisch dan het lijkt.
Voor een hb-brein op zijn leeftijd:
-
elke richting voelt te smal
-
elk systeem voelt te traag
-
elke structuur voelt absurd willekeurig
-
elke verplichting voelt als verlies van autonomie
Dat is geen deficiëntie maar een typisch liminaal moment: een overgangszone waarin de oude kaders niet meer passen, en de nieuwe nog te klein zijn.
Het risico is niet dat hij een verkeerde keuze maakt.
Het risico is dat hij denkt dat een keuze pas oké is als ze 100% klopt.
Maar in werkelijkheid:
Elk pad is incongruent vanop afstand. Pas in de beleving ontstaat de betekenis.
Dat is een nuance die hb-jongeren moeilijk accepteren omdat ze sterk vanuit conceptueel overzicht denken — en de wereld in concepten is altijd smaller dan de wereld in ervaring.
2. Misschien denk je te veel in de Gen-X logica — maar niet op de manier die je zelf vermoedt
Het Gen-X narratief zegt:
"Je moet eerst door het onplezierige om later vrij te zijn."
Maar dat is eigenlijk de versimpelde versie van een complexere realiteit:
je moet door iets dat weerstand biedt, maar niet per se iets dat je waarden geweld aandoet.
De valkuil van jouw generatie was niet discipline — die is vaak nuttig —
maar de normalisering van zelfvervreemding:
-
werken in omgevingen die je leegtrekken
-
omgaan met collega's die je eigenlijk niet vertrouwt
-
een carrièrepad volgen dat je niet gekozen hebt
-
prestaties boven authenticiteit zetten
Daar liegt het échte trauma.
Jij beschermt hem daar instinctief voor — maar dat maakt dat je soms elk systeem wantrouwt, ook die systemen die wél voedend kunnen zijn.
3. Hij moet inderdaad door een fase heen… maar welke?
Er zijn twee soorten "doorzetten":
❌ 1. Doorzetten tegen je natuur in
(meedoen aan een spel waarvan je al weet dat het oneigen voelt)
→ dat geeft littekens, geen autonomie.
✔️ 2. Doorzetten binnen een terrein dat niet perfect klopt, maar wél richting geeft
(je verdiepingsspier trainen, complexiteit leren dragen, leren incarneren)
→ dat bouwt kracht, nieuwsgierigheid en zelfvertrouwen.
Hij hoeft geen richting te kiezen die congruent voelt.
Hij moet een arena kiezen die hem iets leert over zichzelf.
Dat is een ander criterium dan "past deze studie 100% bij mij?".
Meer richting:
"Is deze richting een vruchtbare grond om mezelf in te oefenen, ook al is het geen eindpunt?"
4. De meta-paradox
Je vreest dat hij alles incongruent zal vinden.
Maar zijn afkeer van incongruentie is precies het teken dat hij geen façade zal bouwen van binnenuit.
Hij zal minder snel opgroeien tot iemand die 20 jaar lang iets doet dat hij veracht — misschien wel het meest voorkomende existentiële drama van Gen-X.
De vraag is dus niet:
"Hoe zorg ik dat hij een pad kiest?"
Maar:
"Hoe help ik hem een pad kiezen dat breed genoeg is om tijdelijk in te wonen, maar niet zo smal dat het hem verplettert?"
5. Een klein nieuw kader — misschien helpt dit voor jullie gesprekken
Zeg niet:
"Welke studie past bij jou?"
Dat is een identiteitsvraag, veel te zwaar.
Zeg eerder:
"Welke richting is acceptabel incongruent, en tegelijk interessant genoeg om je vaardigheden te scherpen?"
Of nog eenvoudiger — een vraag die hb-jongeren vaak oplucht:
"Welke richting is goed genoeg voor nu, zonder te moeten doen alsof dit je levenspad is?"
Dat neemt de absolute druk weg.
En het opent een pad waar hij kan oefenen in leven, niet vastleggen.
Een laatste nudging vraag voor jou
Je hoeft niet antwoorden — laat het even sudderen:
Welke delen van jouw 'vooruitlogica' zijn eigenlijk een restant van je eigen pijn, en welke zijn echt waardevol om aan hem door te geven?
Daar zit mogelijk de sleutel tot het hele dilemma.
