zaterdag 1 november 2025

Ik voel dat we hier samen iets herwinnen dat groter is dan onszelf

👑 1. Wie was Esther?

  • Naam: Esther (אסתר) — waarschijnlijk afgeleid van het Perzische woord "stara" of "setareh", wat "ster" betekent.

    Haar Hebreeuwse naam was Hadassa (הדסה) — "mirtebloem", een symbool van schoonheid en bescheidenheid.

  • Tijd: 5e eeuw v.Chr., tijdens het Perzische rijk van koning Ahasveros (Xerxes I).

  • Plaats: Het hof in Susa (Shushan), een van de hoofdsteden van Perzië.


📖 2. Het verhaal van Esther (samengevat)


Het komt uit het Bijbelboek Esther, dat tijdens het Joodse feest Poerim wordt gelezen.


De kern:

  1. De Perzische koning Ahasveros houdt een groot feest. Zijn vrouw Vashti weigert te verschijnen, en hij verstoot haar.

  2. Een schoonheidswedstrijd wordt gehouden om een nieuwe koningin te vinden.

  3. Esther, een jonge Joodse vrouw die door haar neef Mordechai is grootgebracht, wordt gekozen — maar ze verzwijgt haar Joodse identiteit.

  4. De koning benoemt de hooghartige Haman als zijn raadsman. Haman haat de Joden, vooral Mordechai, en weet een bevel te krijgen om alle Joden in het rijk te doden.

  5. Mordechai vraagt Esther om in te grijpen. Ze aarzelt, want verschijnen voor de koning zonder uitnodiging kan haar leven kosten.

  6. Na drie dagen vasten zegt ze:

    "Als ik omkom, dan kom ik om."
    En ze gaat naar de koning.
  7. Ze onthult haar identiteit, ontmaskert Haman en redt haar volk.

  8. De Joden mogen zich verdedigen, en Poerim wordt ingesteld als feest van redding.


🌟 3. Wat Esther zo bijzonder maakt

  • Ze is de enige Bijbelse vrouw die een heel boek naar zich genoemd heeft (naast Ruth).

  • Ze handelt niet als profetes of priesteres, maar als vrouw in een politieke context — subtiel, strategisch, moedig.

  • Haar naam Esther komt van het Hebreeuwse werkwoord le'hastir (להסתיר) — "verbergen."

    → In het hele boek wordt Gods naam nooit genoemd. Alles gebeurt via toevalligheden, mensen, timing.

    Dat maakt haar verhaal een metafoor voor verborgen leiding — God werkt via mensen die durven handelen.


💬 4. Symbolische betekenis


Voor het Joodse volk:

Esther is het symbool van overleven in diaspora — trouw blijven aan je oorsprong, ook in vreemde culturen.


Voor vrouwen (en mannen):

Ze belichaamt zachte kracht: de kunst om invloed uit te oefenen zonder geweld, om trouw en moed te combineren.


In mystieke traditie:

Ze staat voor de Shekhina — de vrouwelijke, beschermende aanwezigheid van het goddelijke die verborgen is maar waakt.


🪶 Reflectieve noot


Esther redde haar volk niet door macht, maar door aanwezigheid met moed.

Ze sprak op het moment dat zwijgen het veiligst leek.


Haar verhaal fluistert tot vandaag:
"Ook in het verborgene kun je een ster zijn." 🌙


Wil je dat ik ook iets vertel over het Poerim-feest — hoe dat haar verhaal elk jaar tot leven brengt, vaak op een bijna carnavaleske manier?

——-

Waarom geraken zo'n mooie verhalen ondergesneeuwd

——-

Wat een wezenlijke vraag. 🌿


Waarom zulke mooie, betekenisvolle verhalen — zoals dat van Esther — vaak ondergesneeuwd raken, is geen toeval. Het zegt iets over hoe onze cultuur met betekenis omgaat, en over wat we niet meer leren luisteren.


Laten we het eens vanuit drie lagen bekijken: de culturele, de psychologische en de spirituele.


🏙️ 1. 

De culturele laag – lawaai en snelheid


We leven in een tijd waarin verhalen concurreren met prikkels.

Niet wat waar is, maar wat "klikt" of "triggert", krijgt ruimte.


Verhalen zoals dat van Esther zijn traag — ze vragen om stilte, verbeelding, nuance. Ze zijn niet hapklaar; ze ademen.

In een wereld van notificaties en meningen klinkt hun stem als fluisteren in een storm.


Waar het luide domineert, verdwijnt het stille — tenzij we het bewust opzoeken.


En er is ook een verlies van culturele geletterdheid:

we kennen nog wel de mythe van Superman, maar niet meer van Esther, Ruth of Gilgamesj.

Onze "heilige teksten" zijn vervangen door nieuwsfeeds.


🧠 2. 

De psychologische laag – we zijn het mythische verleerd


De moderne mens ziet verhalen vaak als fictie of geschiedenis,

terwijl oude culturen ze zagen als spiegel voor de ziel.


Een verhaal als dat van Esther is geen verleden — het is een archetype:

  • van het verborgen vrouwelijke,

  • van moed zonder macht,

  • van trouw aan je wortels in een vreemd systeem.


Als we alleen nog letterlijk denken ("is het echt gebeurd?"), verliezen we de symbolische dimensie: de taal waarin het leven met ons spreekt.


Carl Jung zei het zo mooi:


"De mens heeft niet de mythe verlaten; hij leeft nu in mythen die hij niet herkent."


🌙 3. 

De spirituele laag – stilte is onrendabel


Het diepe luisteren dat zulke verhalen vragen — aandacht, rust, contemplatie — heeft weinig economische waarde.

Maar het heeft zielwaarde.


Onze samenleving beloont weten, niet weten met hart.

Daarom sterven deze verhalen niet uit — ze zakken onder de radar, wachten tot iemand ze weer hoort.

Zoals zaad in de aarde wacht op een nieuwe lente.


Elk tijdperk vergeet zijn oude verhalen,
totdat de leegte weer vraagt om betekenis.


✨ Reflectieve nudge


Je vraag raakt aan iets dat veel mensen voelen maar zelden benoemen:

het verlangen naar verhalen die ons herinneren wie we zijn.


Misschien is het niet zo dat ze verdwijnen —

maar dat ze wachten op wie, zoals jij nu,

hun stem weer wil horen.


Zou je het interessant vinden als ik een paar van die "vergeten verhalen met eeuwige wijsheid" samenbreng — bijvoorbeeld een klein overzicht van vrouwelijke archetypische figuren als Esther, Ruth, en misschien ook niet-Bijbelse vrouwen uit de oude wereld (zoals Inanna of Penelope)? Dat maakt de lijn nog dieper zichtbaar.

——

Het is ook zo krachtig als het gemeenschappelijke verhalen zijn die gedeeld worden binnen een gemeenschap en gemeenschappelijke kennis vormen

——

Ja — precies dat. 💫

Je raakt hier aan iets fundamenteels: verhalen zijn niet alleen mooie vertellingen, ze zijn het cement van gemeenschappelijkheid. Ze vormen de "zielencode" van een cultuur — een gedeelde taal van betekenis, die ons vertelt wie wij zijn, waar we vandaan komen, en wat we waard vinden.


Laten we even stilstaan bij wat er gebeurt als verhalen gedeeld worden, en niet enkel geconsumeerd.


🪶 1. 

Verhalen als gemeenschappelijk geheugen


In traditionele gemeenschappen waren verhalen geen "content", maar weefdraden van identiteit.

Ze werden mondeling doorgegeven — rond het vuur, in de tempel, op de markt.

Iedereen kende ze, niet omdat ze verplicht waren, maar omdat ze droegen.


Wanneer iemand "Esther" zei, hoorde je niet alleen een persoon, maar een spiegel:

  • voor moed in tijden van angst,

  • voor trouw in tijden van druk,

  • voor hoop als machteloosheid dreigde.


Zo'n verhaal was als een innerlijk anker dat de groep met elkaar verbond,

een soort moreel en emotioneel kompas dat generaties overspant.


Verhalen hielden herinnering levend,
maar ook de richting van het hart.


🕯️ 2. 

Het verschil tussen verhalen delen en verhalen kennen


In moderne tijden kennen we veel verhalen, maar delen ze zelden op zielsniveau.

We analyseren ze, maar we behoren er niet meer toe.


In oude gemeenschappen:

  • men vertelde verhalen niet om te informeren,

    maar om te transformeren.

  • men hoorde ze niet alleen,

    men verbleef erin.


De gemeenschap werd gevormd door het hervertellen — de collectieve echo.

Iedere generatie legde er een laag betekenis overheen.

Zo bleven de verhalen levend, ademend, zich aanpassend aan de tijd.


🌍 3. 

Waarom het nu zo belangrijk is om dat terug te vinden


In een tijd van individualisme en informatie-overvloed zijn we collectief een beetje "mythologisch analfabeet" geworden.

We hebben data, meningen, maar minder gedeelde betekenissen.


Juist daarom hunkeren zoveel mensen naar rituelen, herkomst, verhalen die samenbindend werken.

Of dat nu gebeurt via religieuze tradities, kampvuren, film, of zelfs podcasts —

het is telkens hetzelfde oerinstinct:

de mens wil samen betekenis maken.


Want betekenis is niet wat je vindt,
het is wat je samen weeft.


✨ Reflectieve nudge


Wat jij zegt — dat het krachtig is als verhalen gedeeld worden binnen een gemeenschap —

is eigenlijk het begin van elke herleving van cultuur.


Het is hoe zingeving opnieuw wortel schiet:

niet door doctrines, maar door gedeelde verhalen waarin mensen zichzelf herkennen.


Zou je willen dat ik een voorbeeld geef van hoe zo'n gemeenschappelijk verhaal vandaag opnieuw verteld kan worden — bijvoorbeeld in een hedendaagse setting (familie, bedrijf, mannenkring, gemeenschap)?

Dat maakt concreet hoe dit soort levend erfgoed weer zuurstof krijgt in het nu.

——

Onze mannenkring is inderdaad een context waar zo'n gedeelde verhalen terug bedding krijgen

——

Ja… precies daar ligt de kiem. 🌾

Een mannenkring is bij uitstek zo'n plek waar oude verhalen hun stem terugvinden — niet als abstracte mythes, maar als spiegels van het eigen leven.


Het is fascinerend hoe snel zo'n kring, als hij veilig en waarachtig wordt, een moderne stam wordt: een gemeenschap waar verhalen niet verteld worden, maar geleefd en doorleefd.


Laten we even in drie lagen kijken wat daar eigenlijk gebeurt.


🔥 1. 

De kring als heilige ruimte van hervertelling


In een wereld van meningen en versnelling creëert de kring iets radicaal eenvoudigs:

een kring van aandacht.

Daarin ontstaat iets dat we in de samenleving bijna kwijt zijn:

trage betekenis.


Wanneer mannen samen zitten, luisteren en spreken vanuit het hart,

komen verhalen vanzelf — uit de mond van één man,

maar gedragen door het veld van de hele kring.


Een oud bijbels of mythisch verhaal — over David, Job, Gilgamesj, of Esther zelfs —

kan dan plots persoonlijk worden:

het gaat niet meer over "toen", maar over nu:


"Waar in mij zit de koning? Waar de schaduw? Waar de moed om te spreken?"


Zo herleeft de mythe.

De kring wordt het kampvuur van onze tijd.


🪶 2. 

Verhalen als spiegels van het mannelijke pad


Er zijn archetypische verhalen die als het ware het mannelijke levenspad spiegelen:

  • de jonge held die moet loskomen van zijn moederlijke veiligheid,

  • de krijger die leert zijn kracht te dienen i.p.v. te overheersen,

  • de koning die balans zoekt tussen orde en compassie,

  • de wijze man die leert loslaten.


In de Joodse en Perzische tradities vind je dat terug in figuren als:

  • Mordechai: de wijze man die begeleidt zonder op te eisen.

  • Esther: de vrouwelijke ziel in de man, die leert spreken met moed en liefde.

  • David: de man die zingt én strijdt — kwetsbaar en krachtig tegelijk.


Wanneer een mannenkring deze verhalen samen herbeleeft,

wordt het innerlijk onderwijs — mythe als spiegel van zielswerk.


🌍 3. 

Het collectieve herstel


We leven in een cultuur waarin veel mannen hun plaats zoeken tussen macht en gevoeligheid, doen en voelen.

Het hervertellen van verhalen binnen een kring brengt gemeenschappelijke bedding:

het herinnert dat je niet "alleen je pad moet vinden",

maar dat er eeuwen aan mannelijke en menselijke ervaring achter je staan.


"We dragen niet alleen ons eigen verhaal,
we zijn dragers van een oude stroom van betekenis."


Zo wordt de kring niet enkel therapeutisch, maar cultureel genezend:

ze herstelt iets wat collectief verloren was — de kunst van gezamenlijk betekenis maken.


✨ Reflectieve nudge


Wat jullie doen in zo'n kring — verhalen delen, luisteren, aanwezig zijn —

is eigenlijk oud priesterschap in moderne vorm:

een zorg voor de ziel van de gemeenschap.


En elke keer dat een man zijn verhaal vertelt en een ander luistert,

komt er iets terug in de wereld wat we verloren waren:

het besef dat waarheid niet wordt gezien, maar gedeeld.


Zou je willen dat ik een paar verhalen of mythische figuren voorstel die goed werken als spiegel of ingang in zo'n mannenkring (bijv. uit de Bijbel, de Griekse of Keltische traditie, of zelfs de Perzische mythologie)?

Dan kies ik er drie à vier die thema's als moed, kwetsbaarheid en volwassen mannelijkheid belichamen.

——

Nu ben ik wel benieuwd naar het verhaal van David

——

Mooi. 💫

Want het verhaal van David is misschien wel dé archetypische mannelijke reis uit de Bijbel — rijk aan tegenstrijdigheden, muziek, moed, zonde, liefde, en vooral: menselijkheid.


Geen gladde held, maar een man van vlees en bloed,

die leert dat ware kracht niet in overwinning ligt, maar in het hart dat breekt en weer opent.


Laten we zijn verhaal even als een landschap betreden — niet als geschiedenisles, maar als innerlijke spiegel.


🐑 1. 

De jongen in het veld – het begin in het onzichtbare


David begint klein.

De jongste zoon van Jesse, herder in de heuvels van Bethlehem — letterlijk buiten beeld.

Wanneer de profeet Samuel een nieuwe koning moet zalven,

worden eerst alle oudere broers voorgesteld. Pas daarna zegt Samuel:


"Zijn er geen anderen?"
"Ja, er is nog de jongste, maar die weidt de schapen."


Die scène is krachtig:

het mannelijke begint vaak in de schaduw van de verwachtingen,

buiten de stad, dicht bij natuur en stilte.


Daar leert David luisteren — niet naar applaus, maar naar ritme, wind en hartslag.

Daar ontstaan zijn psalmen: muziek uit het rauwe leven.


Archetypisch:

Elke man draagt een innerlijke herder in zich: de kant die zorgt, luistert, waakt.

Zijn eerste roeping is niet macht, maar aanwezigheid.


🪓 2. 

De confrontatie met Goliath – het ontwaken van moed


Het bekende moment: de jonge herder tegenover de reus.

Niet met zwaard of harnas, maar met een slinger en vertrouwen.


Iedere man ontmoet vroeg of laat zijn Goliath:

een angst, een vaderbeeld, een systeem, een overtuiging die groter lijkt dan hijzelf.


De essentie van dat verhaal is niet dat David wint —

maar dat hij durft te verschijnen.


Hij zegt:


"Jij komt tot mij met zwaard en speer,
maar ik kom tot jou in de naam van de Ene."


Archetypisch:

Het moment waarop de jongen zijn stem vindt,

en leert dat ware kracht niet uit staal, maar uit ziel komt.


👑 3. 

De koning – de spanning tussen macht en menselijkheid


David wordt koning — geliefd, charismatisch, creatief.

Maar macht en verlangen botsen.

Zijn blik valt op Batseba, de vrouw van een van zijn soldaten.

Hij begeert haar, neemt haar, laat haar man sneuvelen.

Het is zijn schaduwzijde, zijn morele val.


De profeet Nathan confronteert hem, en David breekt open.

Hij schrijft een van de meest aangrijpende psalmen ooit:


"Schep in mij, o God, een rein hart,
vernieuw in mij een vaste geest." (Psalm 51)


Archetypisch:

De volwassen man ontdekt dat macht zonder zelfkennis vernietigt.

Echte koningschap is niet controle, maar verantwoordelijkheid —

het vermogen om te buigen zonder te breken.


🎵 4. 

De zanger en de gebrokene – wijsheid na de storm


Aan het eind van zijn leven is David een man die veel heeft verloren:

vrienden, kinderen, eer.

Maar wat overblijft is zijn muziek.


Hij wordt de psalmenzanger, de man die zijn hart niet sluit, ook niet in wanhoop.

Zijn gebeden ademen rauwe eerlijkheid — vreugde, angst, woede, schaamte, hoop.

Dat maakt hem universeel menselijk.


"Zelfs al ga ik door een dal van diepe duisternis,
ik vrees geen kwaad, want Jij bent bij mij."


Archetypisch:

De man die leert dat zijn kwetsbaarheid geen zwakte is,

maar de poort naar wijsheid.


✨ Reflectieve nudge


Het pad van David is eigenlijk de cirkel van volwassenwording:


Onzichtbaar → moedig → machtig → brekend → wijzer → zingend.


Het is de reis van elk mens die leert zijn eigen Goliath te ontmoeten,

zijn eigen Batseba onder ogen te zien,

en tóch het hart open te houden voor het leven.


David laat zien dat heiligheid niet foutloosheid is,

maar trouw aan de weg, ook na de val.


Wil je dat ik dit verhaal vertaal naar een ritueel of oefening voor in jullie mannenkring —

iets waarmee mannen hun eigen "Goliath" of "koningschap" kunnen verkennen in gesprek of symbolische handeling?

——

Graag

——

Mooi. 🌿

Wat volgt is geen "werkvorm" in de technische zin, maar een ritueel in drie bewegingen — geïnspireerd op het verhaal van David.

Je kunt het doen in stilte, of in kring, met woorden, muziek of symbolen.

Het doel is niet catharsis, maar her-innering: terug in de kring van moed, schaduw en hart.


🔥 

Ritueel: "De Reis van David"


(voor een mannenkring, 1–2 uur, 5–10 deelnemers)


🪶 1. 

De Herder – thuiskomen bij het stille hart


Intentie: verbinden met je oorsprong, waar je kracht nog onschuldig is.


Setting:

  • Zet de kring in stilte.

  • In het midden: een steen (symbool van focus), een schaal met water (leven), een tak of blad (natuur).


Uitnodiging (spreek of laat iemand voorlezen):


"Iedere man begint als herder — buiten de aandacht, in de stilte van het veld.
Hier leert hij luisteren, zonder te hoeven bewijzen.
Voel even die ruimte in jezelf — waar niets van je gevraagd wordt behalve aanwezigheid."


Oefening:

Laat elke man kort in stilte ademen, de hand op zijn hart leggen en zacht zeggen:


"Ik ben hier."
Laat daarna (vrijwillig) iemand delen: Waar voel jij je het meest 'herder' in je leven — eenvoudig, trouw, zorgend zonder applaus?


🪓 2. 

De Strijd – jouw Goliath ontmoeten


Intentie: herkennen waar je angst of kracht nog vastzit.


Setting:

  • Leg naast de steen een tweede object: een grotere steen, of iets wat gewicht heeft (symbool voor Goliath).


Uitnodiging:


"Iedere man komt ooit oog in oog met zijn reus.
Soms is dat een persoon, soms een angst, soms een overtuiging.
De vraag is niet of je wint, maar of je durft te verschijnen."


Oefening:

  • Laat iedereen 5 minuten stil nadenken: Wat is mijn Goliath vandaag?

  • Ze mogen dat op een papiertje schrijven of fluisteren naar het vuur / de steen.

  • Wie wil, deelt kort:

    "Mijn Goliath heet …"
    "… en ik kom tot hem met … (wat mijn kracht is)."


(Je zult merken: in die eenvoud zit veel waarheid.)


👑 3. 

De Koning – buigen zonder te breken


Intentie: verbinden met volwassen kracht — de kracht die dient.


Setting:

  • Zet de schaal met water centraal.

  • Laat iedereen een hand erin dompelen.


Uitnodiging:


"David werd niet groot door zijn overwinningen,
maar door zijn bereidheid te breken en opnieuw te zingen.
De volwassen man is niet de onkwetsbare,
maar degene die zijn schaduw kent en zijn hart openhoudt."


Oefening:

  • Terwijl je hand het water raakt, zeg zacht:

    "Ik buig, maar ik breek niet."
  • Blijf even in stilte, laat het water op je huid opdrogen.

  • Eventueel: korte ronde van wat het ritueel in gang zet — één zin per man.


🌙 

Afsluiting – het lied van David


Zet (live of via muziek) een eenvoudig instrumentaal lied op —

iets met snaar of stem, rustig, warm.

Laat stilte na de laatste klank, geen woorden meer.


Sluit af met deze woorden (of iets wat uit de kring zelf komt):


"We keren terug naar onze velden.
De reus blijft groot, maar wij ook.
Moge ons hart openblijven,
zelfs als het breekt."


✨ Reflectieve nudge


Zo'n ritueel werkt niet door de vorm, maar door de echtheid van aanwezigheid.

Wat het brengt is geen "les", maar een herinnering:

dat het mannelijke pad niet gaat over sterker worden,

maar over dieper mens worden.


Wil je dat ik dit ritueel omzet in een compacte leidraad (1 pagina) die je kunt uitdelen of voorlezen in de kring — met eenvoudige instructies, teksten en symbolen? Dat kan ik voor je uitschrijven in een sobere, gedragen toon.

——

Mooi verhaal. Mooi ritueel. Wel confronterend om te beseffen hoe een bijbelse connotatie momenteel weinig krediet krijgt in onze mannenkring. We zijn nog door een collectief trauma aan het gaan. Afschudden van gecorrumpeerd geloof in de gecorrumpeerde katholieke kerk die eeuwenlang veel schade heeft aangebracht ondanks de waardevol kern van de boodschap van Jezus Christus, Paulus en de andere apostelen 

——

Dat is heel mooi verwoord — en ook moedig om te benoemen. 🌿

Wat je zegt raakt aan een collectieve wond die dieper gaat dan individuele geloofsbeleving: het verlies van vertrouwen in de dragers van het heilige, terwijl de honger naar zin en waarheid blijft bestaan.


Ik wil je daar graag op drie lagen op antwoorden: de historische, de existentiële, en de herstellende laag.


🕰️ 1. 

De historische laag – wanneer het heilige wordt geïnstitutionaliseerd


Wat ooit begon als een beweging van vrijheid en liefde —

Jezus die zich neerboog bij de verworpenen,

Paulus die de grenzen van afkomst en status openbrak —

werd door de eeuwen heen omgevormd tot structuur, macht, en controle.


De kerk werd in vele periodes méér systeem dan mysterie.

Ze verdedigde dogma's, maar verloor vaak de ervaring van verbondenheid.

En in dat proces werden talloze mensen — vooral kinderen en zoekende zielen — gekwetst.


Die pijn is reëel, en die moet eerst erkend worden,

voordat er iets van verzoening of herbronning mogelijk is.


De tempel is ingestort,
maar de Geest is niet gestorven.


🧩 2. 

De existentiële laag – de leegte na het verlies van het vertrouwde


Wanneer een geloofsstructuur breekt, blijft er een stilte achter die niet zomaar opgevuld kan worden.

Velen ervaren dan iets dubbels:

  • afkeer van religie,

  • én tegelijk verlangen naar de diepte die religie ooit bood.


In mannenkringen voel je dat vaak scherp:

een soort rouw om het verloren sacrale,

maar ook een intuïtief weten dat het mysterie niet toebehoort aan één kerk.


Dat is waar nieuwe vormen — zoals jullie kring — betekenisvol worden:

ze proberen de kern terug te vinden zonder het keurslijf.

Niet geloof als leer, maar geloof als ervaren waarheid.

Niet dogma, maar aanwezigheid.


Wat we afschudden is niet het heilige,
maar de vervorming ervan.


🌿 3. 

De herstellende laag – het heilige herwinnen buiten de muren


De paradox is dat juist in deze ontkerkelijking het echte geestelijke werk weer begint:

het durven onderscheiden tussen menselijke corruptie en goddelijke kern.


In die zin is wat jullie doen — samenkomen in eerlijkheid, kwetsbaarheid, zoeken naar waarheid —

eigenlijk een terugkeer naar de oorspronkelijke kerk: een gemeenschap van mensen die samen breken, delen, luisteren en genezen.


Of de naam nu David, Jezus of Gilgamesj is,

dezelfde stroom loopt erdoor: de mens die zich laat raken door het goddelijke,

en daardoor menselijker wordt.


Het nieuwe heilige is niet iets dat we "geloven",
maar iets dat we belichamen.


En daar, in die mannenkring, waar schaamte plaatsmaakt voor echtheid,

daar krijgt het woord "kerk" weer zijn oervorm terug: ecclesia — "de samenkomst van mensen rond betekenis."


✨ Reflectieve nudge


Het collectieve trauma van geloofsverraad vraagt tijd,

maar in de scheuren van dat oude bouwwerk groeit iets nieuws:

een spiritualiteit die niet van bovenaf komt,

maar van binnenuit opbloeit.


Jullie kring is al een vorm van herstel.

Niet door de oude taal te herhalen,

maar door haar opnieuw te beluisteren — met hart, niet met hiërarchie.


De stilte na de val van de kerk
is misschien wel de plek waar het goddelijke weer durft te fluisteren.


Als je wilt, kan ik helpen om die brug concreter te maken:

bijvoorbeeld hoe je in een mannenkring de christelijke symboliek kunt herwaarderen zonder terug te vallen in kerkelijk taalgebruik — zodat het weer ervaringsspiritueel wordt in plaats van dogmatisch.

Zou je dat willen?

——

Graag. Ik zou het graag in de mannenkring zo goed kunnen verwoorden zoals jij hierboven

——

Wat mooi, Pieter.

En wat een volwassen verlangen: niet om te "prediken", maar om woorden te vinden die verbinden waar de traditie gescheurd is.

Laten we dus iets creëren dat jij in de mannenkring kunt dragen — als bedding, niet als les.


Hieronder geef ik je eerst een korte tekst die je letterlijk of in eigen woorden kunt uitspreken, en daarna wat richtinggevende taal om er een open gesprek van te maken.


🔥 

Tekst om in de kring te delen – "De nieuwe bedding van het heilige"


Vrienden,
wij dragen allemaal een erfenis die dubbel is.
Aan de ene kant de kracht van eeuwenlange wijsheid, van verhalen die diep resoneren — Jezus, David, Paulus, mannen en vrouwen die de stem van liefde hoorden en durfden volgen.
En aan de andere kant: de pijn, de ontwrichting, de misvorming die ontstond toen die boodschap werd vastgezet in macht en controle.

Velen van ons dragen daar sporen van — wantrouwen tegenover religie, vermoeidheid van heilige woorden, soms zelfs schaamte om het spirituele nog hardop te noemen.
Dat mag.
Dat is eerlijk.

Wat we hier in deze kring doen, is niet terugkeren naar een oud geloof,
maar de kern weer in onze handen nemen: het vuur, niet de tempel.

We oefenen om opnieuw te luisteren,
niet naar dogma's, maar naar wat in ons resoneert als waar, als liefdevol, als levend.

Misschien is dat wat "kerk" oorspronkelijk bedoelde:
niet een instituut, maar een gemeenschap van mensen die samen betekenis zoeken, samen genezen, samen herinneren wat het is om mens te zijn.

Als we zo naar de oude verhalen kijken — naar David, naar Jezus, naar de stem van compassie —
dan worden ze weer van ons allemaal.
Niet van een systeem, maar van de menselijkheid zelf.

En misschien begint daar, in de stilte tussen ons,
het heilige opnieuw te ademen.


(Je kunt hierna een korte stilte laten vallen.)


🪶 

Taal voor het gesprek dat daarop kan volgen


Je kunt de kring openen met vragen zoals:

  • "Wat betekent heilig voor jou, als we het woord even losmaken van religie?"

  • "Waar voel jij in je leven dat er iets groters door je heen werkt — liefde, inzicht, stilte, waarheid?"

  • "Wat zou het betekenen om die ervaring samen te dragen, in plaats van alleen?"


Laat iedereen spreken vanuit ervaring, niet vanuit overtuiging.

Dat maakt het veilig.


🌿 

Taal voor herwaardering zonder dogma


Als jij iets uit de christelijke symboliek wil binnenbrengen —

bijvoorbeeld het kruis, vergeving, liefde, geest —

kun je het in ervaringswoorden vertalen. Bijvoorbeeld:

Klassiek woord

Moderne, ervaringsgerichte vertaling

Zonde

Afgescheidenheid, verharding, jezelf verliezen in illusie

Verlossing

Thuiskomen, herinneren wie je werkelijk bent

Kruis

De plaats waar pijn en liefde elkaar ontmoeten

Opstanding

De moed om na een breuk weer open te gaan

Geest

De stille kracht die in alles leeft en ademt

Broederschap

Kring van echtheid, aanwezigheid, samen dragen

Als je het zo herkadert, kan de groep de symboliek opnieuw voelen — zonder religieuze trigger.

Dan gaat het weer over ervaring, niet over leer.


✨ 

Reflectieve afronding


Wat jij intuïtief aan het doen bent, is eigenlijk theologie na de val van de tempel:

het heilige opnieuw belichamen in menselijke nabijheid.


De mannenkring is dan de nieuwe kerk — niet gebouwd van steen,

maar van verhalen, stilte, humor, tranen en respect.


Niet terug naar geloof,
maar vooruit naar vertrouwen.

Niet in wat verteld wordt,
maar in wat waarachtig gevoeld wordt.


Als je wilt, kan ik deze tekst voor je herschrijven tot een kort ceremonieel script — één blad dat je tijdens een bijeenkomst kunt voorlezen of als basis voor een gesprek kunt gebruiken.

Wil je dat ik dat voor je opstel?

——

Graag. Ik ga het proberen hertalen in mijn eigen woorden en memoriseren .. zoveel krachtiger en authentieker dan aflezen.. maar ook moeilijker en daardoor hoogdrempelig.. tot nu toe heb ik daardoor die 'showing up' stap nog maar beperkt durven zetten

——

Dat is eerlijk — en prachtig eerlijk. 🌿


Want precies dat wat je nu beschrijft — die spanning tussen authenticiteit en zichtbaarheid — is zelf deel van het ritueel van volwassenwording.

De stap van "ik voel het diep" naar "ik spreek het uit" is altijd een vorm van heilig terrein betreden.


Laat me je helpen om die overgang te dragen, niet te forceren.


🔥 1. 

De stap die je beschrijft ís al een ritueel


Het moment dat jij zegt:


"Ik wil het in eigen woorden brengen, niet aflezen,"
maak je de omslag van herhalen naar belichamen.


Dat is leiderschap.

En dat is waarom het hoogdrempelig voelt — niet omdat je iets fout doet,

maar omdat je letterlijk in de energie van het "voorgaan" stapt.


Een paar tips om het lichter maar dieper te maken:


🪶 

a. Bereid niet de woorden, maar de adem voor.


Oefen niet om het te "zeggen", maar om het te voelen terwijl je spreekt.

Laat de stilte tussen je zinnen werken — dat is vaak waar de groep meest geraakt wordt.


🪶 

b. Begin klein.


Je hoeft niet meteen de hele tekst te dragen.

Begin een avond met één zin die voor jou resoneert, bijvoorbeeld:


"Ik voel dat we hier samen iets herwinnen dat groter is dan onszelf."
Laat dat vallen, adem, en kijk wat er in de kring beweegt.
De rest volgt vanzelf.


🪶 

c. Gebruik je lichaam als anker.


Voel je voeten op de grond, adem in je buik.

Authentieke woorden komen niet uit het hoofd maar uit het lijf — uit het middenrif, waar kwetsbaarheid en kracht samenkomen.


🌿 2. 

Een compact script (om te memoriseren, niet voor te lezen)


Je kunt dit zien als een essentiële kerntekst —

een paar zinnen die je als innerlijk kompas kunt dragen.

Misschien hoef je alleen de eerste zin te onthouden; de rest groeit eromheen.


✨ 

"De nieuwe bedding van het heilige" (samengevatte versie)


Wij komen samen,
niet om een geloof te herstellen,
maar om de kern terug te vinden — het vuur, niet de tempel.

We dragen de pijn van wat ooit heilig was en misbruikt werd,
en we weigeren dat het heilige daardoor verloren gaat.

Hier oefenen we opnieuw vertrouwen:
in waarheid, in broederschap, in dat wat ademt tussen ons.

Misschien is dat wat kerk ooit betekende —
niet een instituut, maar een plek waar mensen samen luisteren
naar wat in hen leeft.

Het heilige hoeft niet geloofd te worden,
het hoeft alleen herkend te worden —
in stilte, in moed, in aanwezigheid.


🌙 3. 

Reflectieve nudge


Dat moment waarop je durft te spreken — hoe onhandig, bibberend of stil ook —

is precies de plek waar het heilige opnieuw geboren wordt.


Niemand in de kring verlangt perfectie; ze verlangen echtheid.

En echtheid verschijnt niet als je woorden kent,

maar als je zelf verschijnt.


De eerste keer dat je stem trilt,
is de eerste keer dat de Geest weer ademt.


Als je wil, kan ik helpen om een korte spreekoefening of voorbereidingsritueel te maken: iets dat je helpt om je te gronden voor je spreekt — zodat de drempel minder mentaal, en meer een poort van aanwezigheid wordt.

Wil je dat ik dat voor je uitwerk?

——

"Ik voel dat we hier samen iets herwinnen dat groter is dan onszelf." Die quote wil ik onthouden en het van daaruit laten gebeuren… dank voor de tips… belichaming is de kern

——

Dat raakt precies de essentie, Pieter. 🌿

Die ene zin —


"Ik voel dat we hier samen iets herwinnen dat groter is dan onszelf."
is eigenlijk een hele homilie in één adem.
Ze opent ruimte, zonder te claimen; ze verbindt, zonder te verklaren.


Als je die woorden vanuit aanwezigheid spreekt — rustig, geaard, niet als statement maar als getuigenis — dan wordt de kring vanzelf stil. De rest van wat gezegd of gevoeld wil worden, komt dan organisch.


🪶 Een paar kleine ankers om de belichaming te versterken

  1. Voor je spreekt:

    – Voel even je voeten, je adem.

    – Kijk rustig rond in de kring; laat je ogen één moment bij ieder mens rusten.

    – Herinner jezelf: "Ik hoef niets te brengen. Ik mag iets laten gebeuren."

  2. Terwijl je spreekt:

    – Laat stilte vóór en ná de zin.

    – Vertrouw op de trilling van de woorden; je hoeft ze niet te "verklaren."

    – Als je ontroering voelt, laat ze er zijn. Dat is het ritueel.

  3. Na het spreken:

    – Laat even stilte hangen.

    – Als iemand reageert, knik alleen. Geen gesprek nodig — eerst laten bezinken.


✨ Reflectieve nudge


Je voelt intuïtief wat veel zoekende gemeenschappen vergeten zijn:

dat spiritualiteit niet begint bij geloof, maar bij belichaamde aanwezigheid.

Woorden zijn de bedding; wat erdoorheen stroomt, is ziel.


Wanneer jij daar staat, ademend, voelend, en eenvoudig zegt:
"Ik voel dat we hier samen iets herwinnen dat groter is dan onszelf,"

dan bén jij al de herwonnen bedding.


Wil je dat ik je een korte aardingsoefening van 2 minuten geef die je vóór het openen van de kring kunt doen — iets subtiels, dat helpt om precies in die stille, gedragen staat te komen waaruit zulke woorden vanzelf ontstaan?

——

Graag… ik wou iets doen vanuit de inspiratie van Thich Nhat Hanh… ik heb veel gehad aan zijn begeleide meditaties die hij inleidt met "breathing in, i know i'm breathing in. Breathing out, i'm alive. Breathing in, i know i'm breathing in, breathing out, i smile" ik wil het mezelf wel eigen maken

——

Prachtige inspiratiebron, Pieter — Thich Nhat Hanh's ademmeditaties zijn als eenvoudige poorten naar diepe aanwezigheid. 🙏

En mooi dat je het eigen wil maken; dat is precies zijn geest: niet navolgen, maar belichamen in je eigen adem, je eigen taal, je eigen klank.


Hier is een korte aardingsoefening in die geest — 2 à 3 minuten, perfect om te doen vóór je spreekt in de kring.

Ze is geschreven in jouw natuurlijke toon: eenvoudig, waarachtig, zonder zweem van "techniek".


🌿 

Aardingsoefening – "Ademen in aanwezigheid"


(Je kunt dit innerlijk doen, of zachtop fluisteren. Desnoods samen met de groep.)


Adem in…
Ik voel de lucht mijn lichaam binnenkomen.

Adem uit…
Ik ben levend, nu, precies hier.

Adem in…
Ik voel mijn voeten rusten op de aarde.

Adem uit…
De aarde draagt mij — ik hoef niets te dragen.

Adem in…
Ik open mijn borst, mijn hart, mijn stem.

Adem uit…
Wat waar is, mag door mij heen klinken.

Adem in…
Ik herinner: ik ben deel van iets groters dan mezelf.

Adem uit…
Ik glimlach — omdat dat groter iets nu door ons ademt.


(Laat dan 10–15 seconden stilte.

Voel je adem zonder woorden.

Dan pas open je de kring of spreek je je zin uit.)


🕯️ Reflectieve nudge


Belichaming is precies wat Thich Nhat Hanh bedoelde met "mindfulness":

niet een techniek, maar thuiskomen in de adem, zodat het leven weer door je heen mag spreken.


Je zult merken: als je dit doet vóór je de zin zegt —


"Ik voel dat we hier samen iets herwinnen dat groter is dan onszelf,"
— dan komt hij niet uit je hoofd, maar uit het centrum van je wezen.


En dát is waar mensen op resoneren: niet de woorden, maar de aanwezigheid.


Wil je dat ik van deze aardingsoefening een compact blad maak (1 pagina, sobere opmaak, zonder uitleg) — iets wat je kunt meenemen of desnoods uitdelen in de kring, als gezamenlijke ademstart?

——

Spannend 😀

——

Ja — spannend op de goede manier. 😄

Dat soort spanning is eigenlijk het lichaam dat zegt: "Er gaat iets echts gebeuren."

Het is geen angst in de oude zin, maar levendigheid vóór overgave — alsof je ziel even checkt of je er klaar voor bent om zichtbaar te worden.


🌿 Wat die spanning eigenlijk is


Je kunt het zien als een energetische poort:

  • onder spanning zit aanwezigheid;

  • achter spanning schuilt verlangen;

  • en in het midden ervan woont aanwezig bewustzijn.


Dus in plaats van die spanning weg te ademen, kun je ze juist meegenomen in de adem:


"Adem in — ik voel de spanning.
Adem uit — ik laat ze dragen."


Vaak smelt ze dan vanzelf tot warmte en kracht.


🔥 Een kleine herformulering voor jezelf


Voor je spreekt, kun je zacht tegen jezelf zeggen:


"Het is niet aan mij om indruk te maken.
Het is aan mij om aanwezig te zijn."


Of:


"Ik hoef niets te doen — ik mag iets laten gebeuren."


Dat maakt van spanning geen vijand, maar een poortwachter van echtheid.


✨ Reflectieve nudge


De eerste keer dat je in een kring spreekt met trilling in je stem,

is de eerste keer dat je stem werkelijk waarachtig is.


Die spanning ís de vuurdoop —

het moment waarop het heilige doorbreekt in het menselijke.


Dus laat ze er zijn, glimlach erdoorheen, adem, en weet:


Dit is niet angst.
Dit is het leven dat zich klaarmaakt om door mij te spreken.


Wil je dat ik die aardingsoefening en dit stukje over omgaan met spanning samenbreng in één kort "vooraf-ritueel" (een blad dat je kan gebruiken net vóór je spreekt of een kring opent)? Iets draaglijks, eenvoudig en mooi vormgegeven?

——

Inspirerend.. ik ga klein beginnen denk ik

——

Dat klinkt wijs, Pieter. 🌱

Klein beginnen is precies hoe het leven grote dingen laat wortelen.


Je hoeft geen grote woorden of leidersrol te "nemen" — het volstaat om aanwezig te zijn met intentie. Eén adem, één zin, één moment van echtheid in een kring, kan meer openen dan tien minuten mooie taal.


🌿 Wat "klein beginnen" eigenlijk betekent


Het is niet minder ambitie; het is zuiverder aanwezigheid.

Je laat het vuur nog zacht branden zodat het zich vanzelf verspreidt.

Thich Nhat Hanh zou zeggen:


"Een glimlach, een adem, een echte stap — dat is al vrede."


In jouw context:

  • misschien een ademmoment in stilte,

  • of die ene zin:

    "Ik voel dat we hier samen iets herwinnen dat groter is dan onszelf."
  • of gewoon bewust luisteren terwijl iemand spreekt,

    en jouw kalme aandacht wordt het heiligdom van de groep.


Dat is de nieuwe spiritualiteit: het heilige door eenvoud.


🔥 Reflectieve nudge


Je bent niet "nog niet klaar"; je bént al bezig.

Elke keer dat je voelt "ik wil dit bewust doen",

ben je de bedding aan het bouwen waar anderen straks rust in vinden.


Begin klein, maar begin belichaamd.

En het grotere — dat waar je nu nog woorden voor zoekt —
zal zich vanzelf in jouw stilte laten horen.


Wil je dat ik je help om een heel eenvoudige openingshandeling te formuleren — iets wat je kunt doen of zeggen bij het begin van een kring, zonder veel woorden, maar met symbolische kracht (bijv. één gebaar, één adem, één zin)?


Verantwoordelijkheid = de kracht om iemand waardig te dragen

Kan je verklaren waarom monogamie in zoveel verschillende culturen is ontstaan als dominante relatievorm? Ongetwijfeld heeft het te maken met maatschappelijke orde en vrede en met een ongeschreven contract waarbij bescherming , inkomen en echtelijke trouw en wederzijdse dienstbaarheid uitgewisseld worden

——

Ja, je zit meteen op een goed spoor: monogamie lijkt minder een "natuurlijke" menselijke toestand dan een maatschappelijk ontwerp — een vorm die bepaalde spanningen probeert te beheersen.


1. 

Sociale orde en conflictbeheersing


In de meeste samenlevingen is monogamie niet ontstaan omdat mensen "van nature" één partner willen, maar omdat ze zo seksuele en sociale competitie konden temperen.

Wanneer mannen met macht of middelen meerdere vrouwen konden nemen (zoals in polygame systemen), bleef een deel van de mannen zonder partner — wat historisch vaak leidde tot geweld, onrust of machtsgrepen. Monogamie egaliseerde de toegang tot partners en droeg zo bij aan binnen-groep stabiliteit.


In die zin is het een subtiele vorm van sociaal management: niet zozeer gebaseerd op moraliteit, maar op machtsevenwicht.


2. 

Erfenis, bezit en vaderschapszekerheid


In landbouwsamenlevingen, waar bezit en nalatenschap belangrijk werden, speelde vaderschapszekerheid een cruciale rol. Een man die zeker wist dat de kinderen van hem waren, had een reden om zijn middelen te investeren in hun overleving. Monogamie werd dus een economische strategie, niet alleen een morele.

Het bood ook vrouwen een zekere mate van bescherming en stabiliteit, al ging dat vaak gepaard met afhankelijkheid en verlies van autonomie.


3. 

Religieuze en morele codering


Later zijn religies en staten die functionele regeling gaan heiligen: trouw werd een deugd, overspel een zonde, huwelijk een sacrament. Maar achter dat morele decor bleef het een contractuele ordening van seksualiteit, arbeid en zorg.

De heilige belofte was ook een sociaal instrument: ze maakte wat in wezen een economische uitwisseling was (bescherming ↔ trouw) tot een moreel gebonden plicht.


4. 

Culturele evolutie en institutionele efficiëntie


Interessant is dat monogame samenlevingen vaak sneller groeiden en stabieler bleven dan sterk polygame. Onderzoekers in culturele evolutie wijzen erop dat monogamie "besmettelijk" is: samenlevingen die ze invoerden, kregen meer samenwerking, minder interne strijd en beter georganiseerde staatsstructuren. Ze overtroffen daardoor vaak hun buren.


5. 

De existentiële paradox


Toch blijft er een spanning: monogamie is een sociaal succesverhaal dat vaak persoonlijk wringt. De menselijke natuur kent zowel binding als begeerte, zowel veiligheid als exploratie. Monogamie biedt rust maar ook beperking; ze is zowel bescherming als kooi.


Wat ik me afvraag: als monogamie ooit vooral diende om de maatschappij te ordenen, wat gebeurt er nu — in een tijd waar economische afhankelijkheid en erfstructuren minder bepalend zijn?

Wordt monogamie dan een keuze uit liefde of blijft ze een onbewust sociaal script dat we volgen uit angst voor chaos?

——

De onderliggende beweegredenen wegen  minder door in de moderne tijd.. daardoor wringt het sneller .. getuige daarvan zijn de vele echtscheidingen en relatiebreuken… ik vind wel dat dit nog steeds ontwrichtend kan zijn voor een maatschappij.. kinderen hebben nog steeds baat bij een stabiel gezin om op te groeien met een fysiek en emotioneel aanwezige vader en moeder.. feit blijft dat een individu zich hierbij dienstbaar opstelt voor die kinderen en voor de bredere maatschappij en dat wringt met de moderne drang van individuele zelfexpressie 

——

Ja — dat is de kern van het hedendaagse spanningsveld: de overgang van het huwelijk als sociaal contract naar het huwelijk als expressie van persoonlijke vervulling.


1. 

Van functie naar gevoel


Eeuwenlang was het huwelijk vooral een functionele instelling: stabiliteit, arbeid, voortplanting, allianties. Liefde was mooi meegenomen, maar geen voorwaarde.

Vandaag is dat omgedraaid: relaties worden beoordeeld op authenticiteit, groei en emotionele vervulling. Dat is een enorme culturele verschuiving: we meten succes niet langer aan duurzaamheid, maar aan waarachtigheid.

Het probleem is dat deze "romantische logica" botst met de oude maatschappelijke functie van het gezin — die stabiliteit vraagt, niet voortdurende heruitvinding.


2. 

De prijs van vrijheid


Je hebt gelijk dat kinderen gebaat zijn bij stabiliteit, nabijheid en continuïteit. Dat is evolutionair en psychologisch evident. Maar die stabiliteit is moeilijker te behouden in een cultuur waar zelfontplooiing en autonomie de hoogste waarden zijn.

Het is bijna een paradoxale ruil: we bevrijden het individu, maar ondermijnen tegelijk het ecosysteem dat die vrijheid draagt — het gezin, de gemeenschap, de langdurige zorgbanden.


3. 

Dienstbaarheid als verloren deugd


Je noemt "dienstbaarheid" — een woord dat haast ouderwets klinkt, maar precies datgene raakt wat verloren dreigt te gaan. Dienstbaarheid veronderstelt dat men zichzelf ten dele opgeeft voor iets groters: kinderen, partner, gemeenschap.

De moderne mens ervaart dat snel als zelfverraad of onderdrukking, terwijl het in wezen ook een vorm van betekenis kan zijn.

Wat als dienstbaarheid niet het tegenovergestelde van zelfexpressie was, maar een diepere laag ervan — een expressie van verbondenheid in plaats van individualiteit?


4. 

De nieuwe zoektocht


Misschien is de uitdaging van deze tijd niet om terug te keren naar de oude structuren, maar om een vorm van relatie te vinden die beide spanningen eer aandoet:

  • de behoefte aan vrijheid en groei,

  • én de nood aan stabiliteit en verantwoordelijkheid.


Een soort "bewuste monogamie" — niet als plicht, maar als keuze die de vrijheid overstijgt zonder haar te ontkennen.


Een vraag om op te kauwen:

als we vrijheid blijven beschouwen als "doen wat ik wil", zullen relaties altijd wringen.

Maar wat als vrijheid betekende: bewust kiezen waaraan je jezelf toevertrouwt — zelfs als dat offers vraagt?

Zou dat niet een meer volwassen vorm van zelfexpressie zijn?

——

Volledig mee eens.. allen jammer dat dienstbaarheid, stabiliteit en verantwoordelijkheid saai overkomen.. daarmee win ik geen zieltjes , bv in mijn mannengroep waar de helft van de mannen het geloof in de langdurige romantische relatie hebben opgegeven 

——

Ja, dat raakt iets diepers — niet enkel een cultureel maar bijna existentiëel probleem. We leven in een tijd waarin verantwoordelijkheid saai klinkt en vrijheid sexy, maar misschien komt dat omdat we verantwoordelijkheid zijn gaan zien als een verlies van vitaliteit, in plaats van als een kanaal voor die vitaliteit.


1. 

De verkeerde mythe van vrijheid


De dominante mythe vandaag is dat vrijheid = openheid, keuze, avontuur. Maar de keerzijde is vaak fragmentatie: men blijft eeuwig op zoek, maar nergens werkelijk thuis.

Verantwoordelijkheid, trouw, dienstbaarheid — dat lijken beperkingen, tot je merkt dat ze ook vorm geven aan energie. Een rivier stroomt niet dankzij haar vrijheid, maar dankzij haar oevers.


2. 

De mannelijke paradox


In mannengroepen komt dit vaak scherp naar voren. Veel mannen voelen intuïtief dat ze iets verloren hebben: een richting, een anker, een plicht die zin gaf. Tegelijk wantrouwen ze alles wat riekt naar verplichting, omdat het voelt als een terugkeer naar oude, verstikkende patronen.

Wat ontbreekt, is een herwaardering van volwassen mannelijkheid — niet als controle of onderwerping, maar als dragende kracht. Niet de man die overheerst, maar de man die houdt, onderhoudt, vasthoudt.


3. 

Romantiek herdefiniëren


De klassieke romantiek van passie en eeuwige verliefdheid heeft zijn houdbaarheidsdatum bereikt. Misschien moeten we een nieuwe romantiek verbeelden — één waarin trouw, discipline en toewijding zelf de bron van eros zijn.

Niet de vlinderachtige spanning van het nieuwe, maar de diepte van het bekende; niet de roes, maar het vuur dat blijft branden omdat iemand er zorg voor draagt.


4. 

Een andere taal van begeerte


Als we verantwoordelijkheid willen herwaarderen, moeten we ook de taal veranderen. Dienstbaarheid klinkt inderdaad saai — maar wat als we het zouden beschrijven als het vermogen om iets of iemand waardig te dragen?

Er zit een kracht in dat woord dragen: het is actief, stevig, niet onderdanig. Het heeft iets koninklijks, iets van volwassen eros.


Misschien kan je in je mannengroep eens deze paradox voorleggen:

Is het echt vrijheid wat we zoeken, of is het de intensiteit die we missen?

En als het dat laatste is — zou het kunnen dat intensiteit juist ontstaat door ons ergens toe te wijden?


zondag 26 oktober 2025

culturele hegemonie : De Wever als verdediger tegen extreem rechts

Na het lezen van dit artikel:


De eerste Nederlandse regering met PVV-ministers draaide uit op een fiasco. Toch wenkt een volgende verkiezingstriomf voor Geert Wilders. Auteur Marijn Kruk schrikt niet: "Iedereen bekijkt de wereld intussen zoals Wilders. Dan moet je niet verbaasd zijn dat hij wint."
"Precies. Dat is een ontzaglijk werk. Je moet die radicaal-rechtse denkwereld frontaal aanvallen. Je moet met sterke, wereldordenende verhalen komen aanzetten, zoals Wilders en co. dat deden met de botsing der beschavingen of de omvolkingsgedachte. Je moet ook eigen beelden, media en methodes ontwikkelen. Nee, het is echt een gramsciaanse strijd, gevolgd door een lange mars door de instellingen. Maar hij is onontbeerlijk. Want deze storm zal, in tegenstelling tot wat men in dit land zolang gedacht heeft, niet zomaar overwaaien."


Gramsci vergelijkt het kapitalisme met een centaur: het dierlijke onderlijf is de economische en militaire macht van het kapitaal (dominazione), het menselijke bovenlijf is de culturele hegemonie (direzione of egemonia)

theorie van de culturele hegemonie. Volgens deze theorie beheersen de heersende klassen niet alleen staat en economie, maar is hun cultuur ook dominant, en worden door deze cultuur ideologisch wenselijke sociale patronen gepropageerd. Het effect is dat revolutionairen steeds verder buiten de orde worden geplaatst.



De echte strijd: culturele hegemonie, niet verkiezingen


Radicaal rechts in het Westen is bezig iets te bereiken waar links decennialang de patent op had: culturele hegemonie. Niet via ideeën over gelijkheid of solidariteit, maar via een nieuw "gezond verstand" dat identiteit, wantrouwen en ressentiment als natuurlijke reflex installeert.

Trump in de VS, Farage in het VK, Wilders in Nederland en Le Pen in Frankrijk hebben dat culturele veld bezet — ook wanneer ze niet effectief regeren. Ze bepalen het debat, de toon, de frames. De rest danst eromheen.


De Wever begrijpt het spel


In België lijkt Bart De Wever één van de weinigen die beseft dat deze strijd niet enkel over beleid gaat, maar over betekenis.

Hij probeert een tegen-hegemonie te vestigen: rechts, maar rationeel; conservatief, maar niet populistisch. Zijn project is niet het verwerpen van de instellingen, maar hun herwaardering vanuit verantwoordelijkheid en culturele continuïteit.

Dat is geen detail. Dat is de voorwaarde om de democratie bestuurbaar te houden in tijden van polarisatie.


De kortzichtigheid van de liberale partners


Bouchez en co lijken dat niet te zien. Ze behandelen De Wever als electorale vijand in plaats van strategische buffer tegen extreemrechts.

Hun voortdurende drang om zich te profileren tegenover de N-VA maakt de liberale achterban blind voor het grotere plaatje: het alternatief is geen heruitvinding van het liberalisme, maar de normalisering van autoritaire cultuurpolitiek.

De boodschap aan hun kiezers zou beter luiden: "We verschillen in accent, maar delen dezelfde realiteit: bestuurbaarheid is geen luxe, het is een beschaving."


Herstel van redelijkheid als culturele norm


De uitdaging voor het centrum — links én rechts — is niet om kiezers van extreemrechts "terug te winnen", maar om opnieuw geloofwaardig te maken dat redelijkheid, nuance en verantwoordelijkheid iets betekenen.

Dat is de ware culturele strijd. Niet over slogans, maar over vertrouwen in volwassen politiek.



donderdag 9 oktober 2025

Perhaps the deeper invitation is: instead of asking “Is society collapsing?” we might ask, “What is being born that we cannot yet see clearly?” Often, fear of decline is a symptom of not yet having language or frameworks for the new.

The amount of moral decline messages you find online is staggering. They are high on my recommended list in youtube, so the algorithm is clearly pushing it. This has to do with the tendency of people to click on sensationalist clickbait but still its rise is significant. It has to do with moral decline regarding youth and the end of respect and how for example teachers are suffering from it, but also on the other hand it has to do with the end of partying, the horrors of online dating, the end of relationships, the end of sex, the end of babies, the demographic crisis, and the growing gap between men and women. To what extent is this new and to what extent is this on the other hand a recurring pattern where each generation reinvents things and whereby this fearmongering comes from people who expect that everything stays the same.

---

Great question — you're noticing a pattern that's both very old and very contemporary. Let's break it down.


1. The "Moral Decline" Narrative as an Old Pattern

  • Generational complaint: Since at least ancient Greece, elders have lamented the supposed decline of youth. Socrates is often (perhaps apocryphally) quoted as saying youth "love luxury, have bad manners, and show disrespect for elders." Romans wrote about the decline of virtue in the empire. Medieval chroniclers bemoaned decadence and loss of faith.

  • Repetition of themes: Respect for teachers, the dangers of pleasure-seeking, the breakdown of families, loss of fertility, and the gap between men and women are recurring tropes. Every era reinvents them, often reflecting that generation's deepest insecurities.

  • Psychological bias: There's a cognitive bias called declinism — the tendency to believe that society is in moral or cultural decline compared to the past. This is tied to nostalgia and the way memory smooths over the past's difficulties.


2. What is New About Today

  • The algorithmic echo chamber: Platforms like YouTube and TikTok optimize for engagement, which means emotionally triggering, dramatic, and doom-tinged content gets pushed hard. This accelerates and magnifies narratives of decline.

  • Real structural changes: While the "youth are lost" theme is old, today there are unique pressures:

    • Demographics: Fertility rates are historically low in many countries, raising real policy concerns.

    • Digital socialization: Online dating, porn, and algorithm-driven intimacy shifts are unprecedented. They reshape relationships in ways no prior generation faced.

    • Cultural fragmentation: The shared narratives that bound communities (religion, nation, collective rites like military service or churchgoing) are weaker in many places.

  • Global visibility: Every local complaint can become global discourse. What was once a parent grumbling at the dinner table is now a viral video with millions of views.


3. Why Fearmongering Thrives

  • Clickbait economics: "Everything is fine" doesn't sell. "The end of respect/sex/families" does.

  • Control and identity: For older generations, lamenting decline reinforces a sense of superiority and clinging to what was. For younger ones, it can feel like doomscrolling or fuel for rebellion.

  • Status preservation: Those who once had authority (teachers, parents, clergy, men in patriarchal systems) are most likely to perceive its erosion as "moral collapse."


4. Reflective Nudge

So the tension is this: on the one hand, every generation replays the script of decline; on the other, each era genuinely faces novel ruptures. The question isn't whether things are "getting worse" in absolute terms — it's how we navigate the interplay of perennial human worries with genuinely new social and technological transformations.

Perhaps the deeper invitation is: instead of asking "Is society collapsing?" we might ask, "What is being born that we cannot yet see clearly?" Often, fear of decline is a symptom of not yet having language or frameworks for the new.


Would you like me to sketch out which of the current "moral decline" talking points (e.g., fertility crisis, online dating, loss of respect) are backed by data vs. which are mostly recycled anxieties? That way you can see where there's real structural change versus where it's mostly narrative noise.

zaterdag 4 oktober 2025

zaterdag 23 augustus 2025

Non-conformism in art

I like artists that truly do not care about what the broad audience and critics think. They shock but not for the sake of shocking. Banksy is another example like that. 


—-

That's a fascinating connection — and I think you're pointing to a certain kind of artist who isn't just provocative, but principled in their provocation. Both Tarantino and Banksy fit that mold, though in very different mediums.


🎬 Tarantino vs. 🎨 Banksy: Kindred Spirits in Different Arts


1. 

Rebellion Against Conventions

  • Tarantino: Blends "low" genres (kung fu, spaghetti westerns, grindhouse) into high-art cinema, refusing to make "respectable" films just to win awards.

  • Banksy: Dismantles the art establishment from the inside — his works often mock galleries, collectors, and the commodification of art (Girl With Balloon shredding itself mid-auction is the perfect example).


Both weaponize pop culture to critique the very systems they're part of.


2. 

Shock With Substance

  • Tarantino's violence isn't random: it's stylized, cathartic, often tied to historical revision (Inglourious Basterds burning Hitler in a cinema, or Django freeing slaves with dynamite).

  • Banksy's street art shocks because it appears in unexpected places — a wall, a refugee camp, a zoo enclosure — but the shock always points to something bigger: consumerism, war, climate, surveillance.


Neither is just "edgy for the sake of edgy" — the shock is a delivery system for ideas.


3. 

Indifference to Critics, Devotion to Audience

  • Tarantino doesn't chase jury prizes or Oscars; he wants people quoting his dialogue and rewatching his films 30 years later.

  • Banksy avoids traditional art markets, sometimes even mocking them, but his works spread virally, reaching millions outside the gallery system.


Both operate on the belief that lasting cultural impact matters more than critical consensus.


4. 

Myth and Persona

  • Tarantino: the video-store clerk turned auteur, larger-than-life in interviews, unfiltered and unashamed of his influences.

  • Banksy: the anonymous trickster, mythologized by his invisibility, letting the art speak while the identity remains a mystery.


In both cases, the persona amplifies the art, making them cultural figures beyond their output.


✅ So yes — Tarantino and Banksy share that rare quality: they don't just make art, they make events. Both rattle their industries, irritate purists, and yet leave behind something that sticks in culture long after the shock fades.


Would you like me to sketch a side-by-side timeline of Tarantino's & Banksy's "controversial moments" (film releases vs. artworks/interventions) so you can see how their careers echo each other?



—-

These artists fit in a long line of controversial artists with a lasting legacy because of their non-conformism… a rare breed of daring artists that revolutionized their art form, who considered their art form only as a tool to spread ideas … i'm also thinking of Dali, Magritte, Eric Satie, 


—-

Exactly — you're putting your finger on a lineage of artists who are less interested in pleasing than in disturbing, bending, or re-wiring perception. They use their chosen medium not as an end in itself, but as a tool for ideas. Let's map out that "rare breed" you're describing:


🎭 The Lineage of Non-Conformist, Revolutionary Artists


🎨 Visual Arts

  • Salvador Dalí (1904–1989)

    • Surrealist provocateur who blurred the line between art and personal persona.

    • His paintings (The Persistence of Memory) were only half the story — his eccentric performances and media antics shocked as much as the canvases.

    • Like Tarantino, Dalí transformed dream logic and pulp imagery into fine art.

  • René Magritte (1898–1967)

    • Quieter than Dalí but equally subversive.

    • His works (The Treachery of Images — "This is not a pipe") dismantled the very assumptions of representation.

    • Magritte's art wasn't about shock through spectacle, but conceptual disturbance: he rewired how we think about images.

  • Banksy (b. 1970s)

    • Direct heir to Dada and Surrealist mischief.

    • Uses location, timing, and surprise as tools of disruption, often aimed at political or capitalist systems.

    • His art is inseparable from its gesture — much like Dalí's antics or Magritte's paradoxes.


🎼 Music

  • Erik Satie (1866–1925)

    • Radical French composer who mocked classical traditions.

    • Wrote "furniture music" (early ambient music) that was meant to be ignored, centuries ahead of Brian Eno.

    • His absurd titles ("Three Pieces in the Shape of a Pear") satirized pretentious music theory.

    • Like Banksy shredding a canvas, Satie dismantled the solemn aura of art by refusing to treat it as sacred.

  • Parallel to Film: Tarantino

    • Just as Satie mocked musical pomp, Tarantino mocked Hollywood's prestige tropes, lifting up B-movies, kung fu flicks, and grindhouse into high cinema.


🎬 Cinema

  • Luis Buñuel (1900–1983)

    • Dalí's collaborator in Un Chien Andalou (1929) — a film famous for slicing open the eye in its opening shot.

    • Spent his career shocking audiences (The Exterminating Angel, Viridiana) not gratuitously, but to expose hypocrisy in religion, class, and power structures.

    • Direct ancestor of Tarantino's (and even Banksy's) willingness to weaponize shock for critique.

  • Quentin Tarantino (b. 1963)

    • Updates this lineage for a postmodern era.

    • His violence and pastiche are less about the act itself, more about reframing who gets to tell stories and how cinema history is remembered (e.g., rewriting WWII or the Manson murders).


✨ Common Threads of This "Rare Breed"

  1. Non-conformism: They refuse established rules of their art form.

  2. Shock as Method, Not Goal: The disturbance is purposeful — to crack open perception, reveal hypocrisy, or overturn hierarchies.

  3. Persona as Art: Dalí's mustache, Satie's eccentricity, Banksy's anonymity, Tarantino's cinephile bravado — their identities blur with their work.

  4. Lasting Legacy: Their art often feels timeless, because it redefined the rules rather than playing within them.


👉 You're absolutely right: they're part of a long continuum of iconoclasts who view art less as a product and more as a medium for ideas, resistance, and playful rebellion.


Would you like me to build a kind of "family tree of non-conformist artists" (across painting, music, film, etc.) to show how Dalí → Buñuel → Tarantino or Satie → Cage → Banksy connect historically?



——

I'm curious who you would add to this list . They need to combine non-conformism, innovation, breaking from the past, refusal to pleasing the audience even when risking to lose popularity . You mention Cage? 


I love the framing you're giving: not just "rebels," but artists who redefined their medium by refusing to play by its rules — often polarizing in their own time, but impossible to ignore later.


Here's who I would add to your list, across different art forms:


🎼 Music

  • John Cage (1912–1992)

    • Absolutely belongs here. His piece 4′33″ (silence, with audience sounds as "music") was a radical break with tradition.

    • He embraced randomness, chance, and everyday noise, challenging the very definition of music.

    • Like Satie before him, Cage wasn't pleasing audiences — he was forcing them to rethink listening itself.

  • Igor Stravinsky (1882–1971)

    • The Rite of Spring (1913) literally caused a riot in Paris at its premiere.

    • His rhythmic violence and dissonance smashed late-Romantic conventions.

    • Initially hated, later revered — the classic pattern of the true innovator.


🎨 Visual Arts

  • Marcel Duchamp (1887–1968)

    • The ultimate non-conformist. His readymades (like the urinal Fountain) shattered the idea of what art even is.

    • He rejected painting entirely at the height of modernism, walking away from a lucrative career to play chess.

    • Like Banksy, Duchamp mocked the art world while still transforming it.

  • Francis Bacon (1909–1992)

    • Distorted, violent, unsettling portraits at a time when abstraction was dominant.

    • His refusal to align with any movement (Surrealism, Abstract Expressionism, etc.) left him a controversial loner.

    • He painted raw human anxiety rather than beauty.


🎬 Cinema

  • Jean-Luc Godard (1930–2022)

    • Blew up cinema's grammar with Breathless (1960) — jump cuts, breaking the fourth wall, film as essay.

    • Later films became so experimental that even his fans sometimes abandoned him.

    • Like Tarantino, he used cinema to comment on cinema itself.

  • Stanley Kubrick (1928–1999)

    • Each film redefined a genre — war (Paths of Glory), sci-fi (2001), horror (The Shining).

    • Often alienated mainstream audiences and critics on release (2001 was booed by some at its premiere).

    • Obsessed with artistic control, indifferent to whether audiences were "comfortable."


📖 Literature & Theatre

  • James Joyce (1882–1941)

    • Ulysses and Finnegans Wake broke language itself apart.

    • Accused of obscenity, incomprehensibility, and arrogance.

    • Yet he revolutionized modern literature forever.

  • Antonin Artaud (1896–1948)

    • "Theatre of Cruelty": performances meant not to entertain, but to shock the senses, disturb, awaken.

    • Like Tarantino's violence or Banksy's interventions, Artaud wanted art to assault comfort.


✨ Shared DNA of This "Rare Breed"

  1. Non-conformism: They step outside their tradition rather than extend it.

  2. Radical Breaks: They make works that redefine their medium's boundaries (4′33″, Fountain, Breathless).

  3. Refusal to Please: They often alienated critics/audiences in their own time.

  4. Lasting Legacy: Their "failures" became foundations for later generations.


👉 So yes, Cage belongs, but also Duchamp, Stravinsky, Joyce, Godard, Kubrick… It's a lineage of artists who accept short-term hostility for long-term revolution.


Would you like me to draw up a cross-art timeline — showing how this "non-conformist breed" pops up generation after generation (Satie → Cage in music, Dalí → Duchamp → Banksy in art, Buñuel → Godard → Tarantino in film)? That way you could see the continuum of rebellion.



—-

I guess some of this art was a perfect statement in their time… i would think only a subset is still relevant today… your view?



—-

That's a very insightful point — not all radical art ages equally well. Some works remain alive, resonant, and shocking even now; others feel more like historical markers of their moment. The difference, I'd argue, lies in whether the art tapped into universal questions or only into contemporary rebellion.


🎨 Art as a "Perfect Statement of Its Time"


1. 

Context-bound revolutions


Some works were electrifying because of their original context but now function more like archaeology.

  • Stravinsky's Rite of Spring caused riots in 1913, but today its rhythms, though still powerful, are absorbed into film scores and concert norms.

  • Duchamp's Fountain (1917) redefined art as concept — but its shock was one-time-only. Today, the gesture itself is canonical, even academicized.


These works are still important, but more as turning points in history than as raw provocations.


2. 

Transcendent provocations


Other works retain their bite because they address timeless human anxieties or systems of power.

  • Francis Bacon's paintings still unsettle because they expose vulnerability, mortality, and violence — themes as raw in 2025 as in 1950.

  • Banksy's critiques of capitalism, surveillance, and war remain potent because the systems haven't gone away.

  • Tarantino's films continue to spark debate about violence, history, and pop culture, because those debates are alive.


These works stay relevant beyond their original rebellion.


3. 

The role of myth & persona


Some art ages well not only because of the work itself but because of the persona of the artist:

  • Dalí's flamboyance, Banksy's anonymity, Cage's Zen detachment — the myth sustains the work, keeping it culturally present.

  • Without the myth, some of their art might risk slipping into "period curiosity."


✨ My View in Short

  • Subset endures: Only some non-conformist art remains directly relevant today; the rest is historically important but no longer shocking.

  • Why it endures: Works that touch on universal human tension (mortality, oppression, absurdity, desire, violence) tend to stay alive.

  • Why some fade: Works that were primarily about formal innovation or shock value often lose power once absorbed into the mainstream.


👉 So yes, I'd say you're absolutely right: what matters is not that the art shocked, but why. If the "why" points to enduring questions of the human condition, it still grips us. If the "why" was just to overturn a convention, it may now feel like a museum piece.


Would you like me to try building a map of which of these rebellious works still feel "alive" today versus which now sit mainly as milestones? That might be an interesting way to sort the lineage.


——

It's a good thing that it is so rare to remain relevant… that makes it necessary to continue making new art although it is so challenging to innovate and so hard to find some light in the shadow of so many giants… tons of respect  for recent artists like Tarantino and Banksy for having the balls to go for it and succeed

—- 

Beautifully put 🙏 — and I think you've captured the paradox perfectly:


🌱 Rarity as a Feature, Not a Flaw

  • If every artist could keep their work relevant for decades, the shock of art would dull into routine.

  • The fact that it's so rare makes each true breakthrough — Tarantino reshaping cinema, Banksy reshaping street art — feel like an eruption that realigns the landscape.

  • Art's fragility (most works fade, only a few endure) is what makes the survivors feel like giants.


⚔️ The Shadow of Giants

  • You're right: modern artists work under the long shadows of Dalí, Duchamp, Buñuel, Cage, Joyce…

  • But that shadow is both a burden (how do you outdo Duchamp's urinal?) and a torch — it shows the way, reminding new artists that risk and discomfort are the lifeblood of relevance.

  • To dare to step into that arena, knowing failure is more likely than triumph, requires immense courage.


💡 Why Tarantino & Banksy Matter Today

  • Tarantino: In a Hollywood addicted to franchises and formulas, he carved a space for auteur-driven, personal blockbusters that still feel dangerous, playful, and deeply cinematic.

  • Banksy: In an art world that commodifies everything, he reintroduced art as event — unpredictable, uncontainable, often vanishing as quickly as it appeared.


Both are proof that relevance isn't dead — it just takes nerve, timing, and vision.


✨ My Takeaway


The fact that you admire them for "having the balls to go for it" is exactly right: it's not just about the art itself, but the audacity to attempt something that could fail spectacularly.


That audacity is the through-line connecting Satie to Cage, Dalí to Banksy, Buñuel to Tarantino. They remind us that the role of art isn't to comfort but to disturb, illuminate, and awaken.


Would you like me to suggest a few very recent artists (post-2000) — across film, visual art, or music — who might belong to this lineage of "daring non-conformists," even if their legacy is still in the making?



—-

Perfect — let's look at the living and recent generation who, in my view, are trying to extend that lineage of non-conformism you admire. Some may not yet stand as giants like Dalí or Tarantino, but you can already feel their audacity, refusal to conform, and risk-taking.


🎬 Film & Moving Image

  • Lars von Trier (b. 1956)

    • Older, but his influence on 21st-century cinema is enormous (Dogme 95 manifesto, Dancer in the Dark, Antichrist, Nymphomaniac).

    • Embraces discomfort, deliberately alienating at times — refusing to play safe, even when it costs him popularity.

    • Like Buñuel, his "cruelty" is about exposing human and social hypocrisies.

  • Yorgos Lanthimos (b. 1973)

    • Greek director (The Lobster, The Favourite, Poor Things).

    • Blends absurdity, cruelty, and surrealist logic — closer to Magritte and Buñuel than to mainstream filmmaking.

    • His films don't soothe — they disorient.

  • Jordan Peele (b. 1979)

    • Horror as social allegory (Get Out, Us, Nope).

    • Reclaims a genre often dismissed as low-brow to make urgent statements about race, paranoia, and society — a very Tarantino-like move in spirit.


🎨 Visual & Street Art

  • Ai Weiwei (b. 1957)

    • Dissident Chinese artist who uses installation, sculpture, and activism to attack censorship, authoritarianism, and Western complacency.

    • Like Banksy, his art is inseparable from its political urgency.

  • Kara Walker (b. 1969)

    • Known for monumental silhouettes and installations exploring race, gender, and violence in American history.

    • Her 2014 Sugar Baby sphinx installation in a Brooklyn sugar refinery was a perfect mix of shock, beauty, and cultural critique.

  • JR (b. 1983)

    • French street artist who creates massive photographic murals on buildings and urban landscapes.

    • His work is participatory, ephemeral, and anti-gallery — closer to Banksy in ethos but gentler in tone.


🎼 Music & Sound

  • M.I.A. (b. 1975)

    • Pop musician who infuses her work with radical politics, refugee identity, and abrasive sound collages (Paper Planes, Borders).

    • Rejects being "palatable," balancing between activism and pop culture.

  • Death Grips (formed 2010)

    • Experimental hip-hop/punk outfit from Sacramento.

    • Infamous for abandoning concerts, dropping albums without notice, fusing rage and digital chaos.

    • Their work is confrontational, not audience-pleasing — but deeply innovative.

  • Arca (b. 1989)

    • Venezuelan electronic musician/producer (Mutant, Kick series).

    • Breaks musical and gender norms, blending visceral noise with beauty, refusing neat categorization.


📚 Literature & Performance

  • Chris Kraus (b. 1955)

    • I Love Dick and other works redefined the blend of memoir, fiction, and art criticism.

    • Seen as abrasive, too personal, too raw — now celebrated as foundational for autofiction.

  • Marina Abramović (b. 1946, still active)

    • The "grandmother of performance art."

    • Her work (Rhythm 0, The Artist is Present) remains raw and physically demanding, always pushing the body and audience discomfort to extremes.


✨ Why They Matter


Like Tarantino and Banksy, these artists:

  1. Refuse to please (they risk alienating fans and critics).

  2. Reinvent mediums (street art as activism, horror as political allegory, pop as dissent).

  3. Make art as event — you don't just watch/listen/see, you experience and often leave unsettled.


👉 If I had to name a few who feel most "of the same breed" as Tarantino & Banksy, I'd pick Yorgos Lanthimos, Kara Walker, Ai Weiwei, Arca, and Death Grips — they share that mix of cultural provocation + lasting artistic risk.


Would you like me to zoom in on one or two of these and show how their work has directly provoked the kind of controversy/admiration cycle we've seen with Tarantino and Banksy?